Bestuurlijke inleiding

Voor u ligt de Programmabegroting 2026-2029. Hierin staan de inkomsten en uitgaven van de gemeente Dalfsen, wat we willen bereiken, wat we hiervoor gaan doen en hoeveel dit mag kosten.
De begroting is gebaseerd op het College Uitvoeringsprogramma. Daarin staan de belangrijkste plannen van het college voor de komende jaren.

Perspectiefnota

Op 7 juli 2025 stelde de gemeenteraad de Perspectiefnota 2026-2029 vast. Deze nota laat zien welke ombuigingen nodig zijn om de begroting voor meerdere jaren in balans te brengen. Hierin staan ook de financiële gevolgen van nieuwe ambities en voor ontwikkelingen waar de gemeente zelf geen invloed op heeft, zoals landelijke wetgeving. De perspectiefnota is daarmee een belangrijk fundament voor de programmabegroting.

Bij de besluitvorming over de perspectiefnota stelde de raad vast dat, met de kennis van nu, vanaf 2028 opnieuw bezuinigingen nodig zijn. Dit komt doordat de kosten blijven stijgen en de gemeente van het Rijk standaard te weinig geld krijgt voor het uitvoeren van (extra) taken. Uit de septembercirculaire van het gemeentefonds (de uitkering die gemeenten van het Rijk ontvangen) blijkt dat de gemeente Dalfsen voor diverse taken extra geld ontvangt. Deze extra middelen zijn verwerkt in deze begroting. Dankzij het extra geld schrijven we voor 2026 en 2027 zwarte cijfers. Het financiële perspectief vanaf 2028 blijft somber.

Een nieuwe regering, een nieuwe gemeenteraad

Het jaar 2026 staat in het teken van een nieuwe politiek-bestuurlijke periode. Op 29 oktober 2025 zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. De koers van de nieuw gekozen regering is direct van invloed op onze gemeente. Als lokale overheid krijgen we van het Rijk veel (medebewinds)taken; taken die wij als gemeente moeten uitvoeren. Voor onze financiën zijn we bovendien voor een groot deel afhankelijk van het Rijk. Via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vragen wij de landelijke politiek hier rekening mee te houden.

Op 18 maart 2026 zijn er opnieuw verkiezingen, dit keer voor de gemeenteraad. De raad zal bestaan uit 23 raadsleden, twee meer dan nu. Dat komt doordat de gemeente begin 2025 de grens van 30.000 inwoners heeft bereikt. Na de verkiezingen start het (in)formatieproces: eerst onderzoekt een informateur welke partijen met elkaar een meerderheid kunnen vormen en willen samenwerken. Daarna volgt de formatie, waarbij afspraken worden vastgelegd in een coalitieakkoord. Dit akkoord bepaalt de bestuurlijke koers voor de komende jaren.

In deze begroting is nog geen rekening gehouden met nieuwe bestuurlijke ambities. Die worden opgenomen in de begroting van volgend jaar.

Dalfsen in een roerige wereld

We leven in een roerige wereld. Er woeden oorlogen in en net buiten Europa, en in Nederland lijkt de polarisatie - de nadruk op tegenstellingen - toe te nemen. Ook zijn er voortdurend (digitale) dreigingen. De wereld staat in brand, soms letterlijk. Dit heeft gevolgen voor ons als lokale overheid: het vraagt om alertheid, aanpassingsvermogen en om het geven van het goede voorbeeld.

In 2026 is maatschappelijke weerbaarheid, het vermogen van de gemeente en inwoners om goed om te gaan met spanning en onzekerheid, een belangrijk thema. Als gemeente hebben we daarin een belangrijke rol. Conflicten in de wereld zijn direct van invloed op onze gemeente. In 2026 huisvesten wij bijvoorbeeld vluchtelingen in het nieuwe asielzoekerscentrum in Dalfsen, zetten we ons in voor een goede integratie van statushouders, en vangen wij Oekraïense vluchtelingen op.

Gemeente Dalfsen 25 jaar

Op 1 januari 2026 is het 25 jaar geleden dat de gemeenten Dalfsen en Nieuwleusen fuseerden tot de huidige gemeente Dalfsen. In die 25 jaar zijn veel nieuwe ontwikkelingen in gang gezet. Ontwikkelingen die de gemeente hebben gebracht tot waar we nu staan. Een krachtige en vitale plattelandsgemeente waar het fijn wonen, werken en samenleven is. Het is goed om samen met inwoners, verenigingen en ondernemers terug te blikken op wat de gemeentelijke herindeling ons heeft gebracht, en misschien nog belangrijker: wat het kompas voor de komende 25 jaar gaat worden. Wij willen dit organiseren op een soortgelijke wijze zoals we ook bij de 80-jarige bevrijding hebben gedaan. In de begroting is hiervoor geld gereserveerd.

Ruimte voor ambitie

De begroting die voor u ligt, is opgebouwd uit vier programma’s. Per programma hebben we beschreven wat wij in 2026 willen realiseren. We bouwen verder aan een mooiere en toekomstbestendige samenleving, met bijzondere aandacht voor inwoners die een steuntje in de rug nodig hebben. Een greep uit de programma’s:

1. Samen Wonen

• Bouwen van nieuwe woningen in Dalfsen (Oosterdalfsen Noord), Lemelerveld (Waterinkweg), Hoonhorst (De Koele II), Oudleusen (Muldersweg II) en Nieuwleusen (Westerbouwlanden);
• Voorbereiden van toekomstige woningbouw in Dalfsen (Engelland) en Nieuwleusen (Palthelanden);
• Verder versterken van onze dorpscentra (Centrumplan Dalfsen en 1e fase Burgemeester Backxlaan Nieuwleusen);
• Aanleggen van overstapvoorzieningen (OV-hubs) voor het openbaar vervoer in het Vechtdal;
• Uitvoeren van het Programma Landelijk Gebied;
• Werken aan de energietransitie en oplossingen zoeken voor netcongestie (het tekort aan ruimte op het elektriciteitsnet).

2. Samen Werken

• Ontwikkelen en uitgeven van nieuwe bedrijventerreinen in Dalfsen, Nieuwleusen en Lemelerveld;
• Behouden en versterken van een goede relatie met onze ondernemers;
• Stimuleren van recreatie en toerisme, bijvoorbeeld via het gebiedsarrangement Vechtdal;
• Werken aan toekomstbestendige schoolgebouwen. Dat doen we met de uitkomsten van de haalbaarheidsonderzoeken (onderzoeken naar de praktische en financiële uitvoerbaarheid) voor Nieuwleusen, Dalfsen-West en Lemelerveld.

3. Samen Leven

• Uitvoeren van de vastgestelde nota Financiële bestaanszekerheid. Daarmee zorgen we dat inwoners in hun basisbehoeften kunnen blijven voorzien. We blijven aandacht houden voor vroegsignalering (het tijdig herkennen van problemen voordat ze groter worden);
• Monitoren of de gelijke subsidievoorwaarden voor Kulturhusen goed werken, en financieren van hun duurzame meerjarenplanningen voor onderhoud;
• Uitvoering geven aan de lokale hervormingsagenda Jeugd;
• Werken aan een toekomstbestendige zorg en welzijnsstructuur door uitvoering te geven aan landelijke akkoorden zoals het Integraal Zorgakkoord (IZA), Gezond en Actief Leven Akkoord (Gala) en het in voorbereiding zijnde Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA);
• Uitvoeren van het Cultuur Uitvoeringsprogramma 2025-2029;
• Creëren van meer plekken voor het Centrum Seksueel Geweld;
• Fusie van het RSJ IJsselland (een samenwerkingsverband van elf gemeenten in de regio IJsselland voor de uitvoering van de Jeugdwet) met de GGD IJsselland.

4. Samen Besturen, Samenwerken en Organiseren

• Invoeren van vernieuwd beleid om inwoners te betrekken;
• (Strategisch) samenwerken in de regio, onder meer via Regio Zwolle en de P10 ( het samenwerkingsverband van middelgrote plattelandsgemeentes);
• Verder ontwikkelen van de ambtelijke organisatie. Bijvoorbeeld door projectmatig en programmatisch te werken (kortdurende projecten én samenhangende programma’s voor de langere termijn) en door te blijven inzetten op digitale transformatie: het gebruik van digitale technologieën bij onze werkzaamheden;
• Investeren in aantrekkelijk werkgeverschap.

Veel te doen in Dalfsen

"Veel te doen in Dalfsen", die titel kreeg het coalitiedocument van de huidige bestuursperiode mee. Nu we aan het einde van deze bestuursperiode staan, kunnen we vaststellen dat er inderdaad veel gedaan is; we hebben in de afgelopen jaren veel moois gerealiseerd of in gang gezet. Daarnaast blijft er nog genoeg te doen. Deze begroting legt hiervoor een stevige basis, ondanks een zorgelijk financieel vooruitzicht voor de komende jaren.

Samen met onze inwoners, ondernemers en samenwerkingspartners blijven we werken aan een gemeente waar het fijn wonen en ondernemen is en waar we omzien naar elkaar. In 2026 én daarna.