Leeswijzer

Hierbij presenteren we u de Programmabegroting 2026 & Meerjarenraming 2027-2029. De begroting is een nadere uitwerking van de plannen en initiatieven uit de Perspectiefnota 2026-2029, aangevuld met meerjarig beleid uit het Coalitiedocument 2022-2026 ‘Veel te doen in Dalfsen’, het College Uitvoeringsprogramma
2023-2026 en de ambities en beleidsdoelstellingen van de gemeenteraad.

We starten de begroting met een bestuurlijke inleiding. Hierin worden de belangrijkste landelijke ontwikkelingen benoemd en wat daarvan de gevolgen zijn voor Dalfsen. Daarnaast bevat de bestuurlijke inleiding het financieel meerjarenbeeld met de saldi voor de jaren 2026 tot en met 2029, uitgesplitst naar een incidenteel en structureel saldo.

In hoofdstuk 2 worden per programma eerst de beleidsmatige ontwikkelingen en de belangrijkste doelen en inspanningen voor de komende jaren beschreven, aangevuld met wat dit mag kosten. De belangrijkste doelen in deze begroting zijn in lijn gebracht met de negen doelenbomen die vorig jaar door de gemeenteraad zijn vastgesteld. De maatschappelijke effecten en hoofddoelen uit de doelenbomen zijn verdeeld over de vier programma's. Aansluitend vindt u per programma de beleidsindicatoren die over meerdere jaren worden gevolgd. Deze indicatoren schetsen een beeld van de prestaties over de jaren heen.

De Perspectiefnota 2026-2029 stond dit jaar in het teken van noodzakelijke ombuigingen om onze begroting meerjarig in balans te brengen. Normaliter ligt de nadruk op de ambities van de gemeente en de opgaven waar wij voor staan. Dat was nu anders. Een samenvatting daarvan en eventuele nakomende voorstellen voor nieuw beleid vindt u per programma onder 'Nieuw beleid'. Indien er voor beleid en activiteiten uit voorgaande begrotingen een aanpassing in het budget nodig is, dan staat dit vermeld bij in de paragraaf 'Financiële afwijkingen'. Autonome ontwikkelingen worden financieel wel weergegeven, maar worden verder niet toegelicht. Tenslotte worden per programma de Verbonden partijen beschreven met de ontwikkelingen die daar plaatsvinden.

In hoofdstuk 3 volgen de, vanuit de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten en provincies), voorgeschreven paragrafen. In de paragraaf 'Lokale Heffingen' wordt het gemeentelijke beleid over heffingen, de inkomsten per heffing, de kostendekkendheid en het kwijtscheldingsbeleid beschreven.
De financiële en niet-financiële risico's worden in de paragraaf 'Weerstandsvermogen en risicobeheersing' afgezet tegen de aanwezige en benodigde reserves waarmee de weerstandsratio wordt bepaald. Ook worden diverse financiële kengetallen vermeld en beoordeeld.

De paragraaf 'Onderhoud kapitaalgoederen' geeft een beschrijving van de kapitaalgoederen wegen, infrastructurele (civiele) kunstwerken, openbare verlichting, riolering, water, openbaar groen en gebouwen. Daarnaast zijn hierin de beleidskaders, de kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren en de financiële consequenties van het beleidsdoel opgenomen. Er is geprobeerd om zoveel mogelijk van de aanbevelingen van het themaonderzoek Vakberaad gemeentefinanciën te verwerken in de paragraaf 'Onderhoud kapitaalgoederen'. In de paragraaf 'Financiering' gaan we in op de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Ook treft u een overzicht aan van de langlopende geldleningen en het rentebeleid van Dalfsen.

De paragraaf 'Bedrijfsvoering' geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens over de gemeentelijke bedrijfsvoering. We gaan onder andere in op de volgende onderwerpen: personeelsbeleid, ontwikkeling concern control, inkoop- en aanbestedingsbeleid, informatiemanagement, informatiebeveiliging & privacy, juridische kwaliteitszorg en rechtmatigheid. In de programma's van hoofdstuk 1 zijn de verbonden partijen reeds afzonderlijk vermeld. De paragraaf 'Verbonden partijen' geeft het totaalbeeld van alle verbonden partijen van de gemeente. Per verbonden partij zijn de financiële ratio's, de beleidsvoornemens, de ontwikkelingen en de risico's beschreven.

Gemeente Dalfsen heeft een actief grondbeleid. Hierover leest u in de gelijknamige paragraaf. Hierin zijn de volgende zaken beschreven: de wijze waarop de gemeente hier invulling aan geeft, welke ontwikkelingen er aanstaande zijn, hoe we in dit kader omgaan met risico's en in welke mate deze gedekt worden door de algemene reserve grondbedrijf. Deze paragraaf eindigt met een actueel beeld van de grondexploitaties.
In de Wet Open Overheid wordt voorgeschreven dat bestuursorganen in de jaarlijkse begroting aandacht besteden aan de beleidsvoornemens inzake de uitvoering van deze wet en in de jaarlijkse verantwoording verslag doen van de uitvoering ervan, mede in relatie tot de beleidsvoornemens. De gelijknamige paragraaf gaat in op de inbedding en uitvoering van deze wet in Dalfsen.

Dalfsen heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan en beschrijft, op eigen initiatief, in een specifieke paragraaf de samenhang van doelen en activiteiten op dit gebied in Dalfsen. Duurzaamheid is een thema dat raakvlakken heeft met alle programma's uit hoofdstuk 1 en daardoor op diverse plaatsen terugkomt. Deze paragraaf beoogt alle initiatieven te bundelen.  

Hoofdstuk 4 bevat diverse (vooral cijfermatige) bijlagen die onder meer een beeld geven van de baten en lasten per taakveld, de mutaties van reserves en voorzieningen, de staat van investeringen voor de komende jaren, het EMU-saldo en geprognosticeerde balans en de gehanteerde uitgangspunten van de begroting.