Landelijke politieke ontwikkeling
De financiële positie van gemeenten staat onder druk, mede door de onzekerheid rondom de rijksbijdrage en de tijdelijke aard van specifieke uitkeringen binnen het sociaal domein. Deze onvoorspelbaarheid maakt het lastig om een stabiele langetermijnvisie en duurzaam beleid te ontwikkelen. Gemeenten zijn hierdoor in toenemende mate afhankelijk van landelijke keuzes, wat de lokale beleidsvrijheid en uitvoerbaarheid beperkt.
Personeelstekorten in de zorg
De (blijvende) beschikbaarheid van voldoende professionals in zorg en welzijn is een aandachtspunt. Dit kan mogelijk resulteren in een toename op de wachtlijsten en onvoldoende beschikbaarheid van de juiste zorg. We blijven onder andere inzetten op indicatieloze dagbesteding, ondersteuning van mantelzorgers en mogelijkheden om de doorstroom te bevorderen.
Financiële bestaanszekerheid
Sinds maart 2025 is de beleidsnota financiële bestaanszekerheid 2025-2029 van kracht. De grootste veranderingen zijn de extra inzet op vroegsignalering en het hanteren van één inkomensgrens voor onze regelingen. Dit hangt samen met het toegankelijker maken van onze regelingen. Inzet op vroegsignalering moet er voor zorgen dat inwoners vroegtijdig hulp krijgen bij betalingsproblemen, zodat we schulden voorkomen. We hopen dat dit leidt tot een afname van bewindvoeringskosten.
Inburgering en participatie
In de landelijke politiek is er veel onzekerheid rondom het thema inburgering. Voorgestelde asielwetten kunnen invloed hebben op de inburgering en participatie en op de SPUK, maar hier is nu nog onvoldoende zicht op. Ontwikkelingen worden nauwlettend gevolgd en wanneer er meer duidelijkheid is, kan de richting bepaald worden. Tot die tijd zetten we ons huidige beleid voort, zoals ook vastgesteld in de evaluatie van het uitvoeringsplan inburgering.
Wet van School naar Duurzaam Werk
De Wet van School naar Duurzaam Werk gaat, naar verwachting, per 1 januari 2026 in. Begeleiding hield vaak op bij het behalen van een diploma. De nieuwe wet verplicht nu tot langdurige samenwerking tussen scholen, gemeenten en doorstroompunten om jongeren tot 27 jaar op duurzame wijze naar werk of vervolgonderwijs te begeleiden. De verwachting is dat dit om een grotere inzet van het doorstroompunt gaat vragen. Dit werken we verder uit in het beleidsplan werk. Dankzij een nieuw verdeelmodel en hogere specifieke uitkeringen vanuit het Rijk aan regio’s kan deze mogelijke uitbreiding budgetneutraal worden gerealiseerd.
Fusie lokale omroepen – Rijksbeleid en de lokale gevolgen voor Dalfsen
Het Rijk verplicht de vorming van streekomroepen door fusie van lokale omroepen. Vanaf een nader moment kent het Rijk geen uitzendlicenties meer toe aan afzonderlijke lokale omroepen, maar uitsluitend aan streekomroepen. Lokale omroepen hebben hierdoor feitelijk geen keuze; om te kunnen blijven uitzenden, moeten zij fuseren binnen een streekomroepstructuur. Doel van dit beleid is een professionelere, toekomstbestendige lokale nieuwsvoorziening, met hogere journalistieke kwaliteit en efficiëntere inzet van middelen.
Kulturhusen
De harmonisatie en de privatisering van de Mozaïek worden in 2025 afgerond. In 2026 kijken we hoe dit in de praktijk uitpakt. We willen samen met de Kulturhusen werken aan monitoring van de subsidievoorwaarden. We faciliteren verdere samenwerking met de Kulturhusen en zetten per kern in op de doorontwikkeling van het lokale Kulturhus. In 2025 zijn de duurzaam meerjaren onderhoudsplannen (dMJOP’s) opgeleverd voor de Kulturhusen. Door middel van een gemeenteraadsbesluit zorgen we er in 2026 voor dat de middelen, die hiervoor beschikbaar zijn, passen bij de ambitie die de gemeente op het gebied van duurzaamheid en onderhoud heeft.
Specifieke uitkering (SPUK) Stimulering Spor t
Om de sport te compenseren voor het vervallen van de btw-aftrek is in 2019 de SPUK Stimulering Sport voor gemeenten van kracht geworden. Met een korting van 10% is de huidige regeling met één jaar verlengd tot 1 januari 2027. Naar verwachting is eind 2026 duidelijk hoe compensatie van de btw-aftrek vanaf 2027 plaatsvindt en of dit overeenkomt met de geraamde rijksbijdrage. Voor de komende jaren is in totaliteit voor de zwembaden en sportvelden een te ontvangen rijksbijdrage van € 79.000 geraamd.
Hervormingsagenda Jeugd
De Hervormingsagenda Jeugd is een omvangrijk hervormingsprogramma dat sinds 2023 wordt uitgevoerd om de jeugdzorg in Nederland structureel te verbeteren en financieel houdbaar te maken. Met als doel: verbetering van de kwaliteit en effectiviteit van jeugdhulp, beheersing van de stijgende kosten van jeugdzorg, betere samenwerking tussen domeinen zoals onderwijs, ggz, bestaanszekerheid en jeugdhulp. Door het kabinet en de VNG is een onafhankelijke commissie ingesteld om te adviseren over de Hervormingsagenda Jeugd. De commissie heeft in 2025 bevestigd dat gemeenten onvoldoende gecompenseerd worden voor de jeugdzorg.
De Hervormingsagenda Jeugd kent een grote samenhang met landelijke akkoorden als het Integraal Zorgakkoord (IZA), Gezond en Actief Leven Akkoord (Gala) en het in voorbereiding zijnde Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). In Dalfsen pakken we deze thema’s daarom in gezamenlijkheid op. In 2026 wordt verder uitvoering gegeven aan de lokale Hervormingsagenda Jeugd en het versterken van preventie en het voorliggend veld waaronder de doorontwikkeling van de Brede Toegang.
Preventie
De komende jaren wordt de agenda in het sociaal domein voor een belangrijk deel bepaald door stelselhervormingen, zoals de Hervormingsagenda Jeugd en de versterking van preventie en het voorliggende veld via het Integraal Zorg- en Welzijnsakkoord ((IZWA), Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Integraal Zorg Akkoord (IZA) en Aanvullend Zorg en Welzijns Akkoord (AZWA).
IZWA
De basis voor het versterken van preventie en het voorliggend veld is vastgelegd in het Integraal Zorg- en Welzijnsakkoord met als doel de zorg voor inwoners in het algemeen en specifiek voor jongeren en ouderen voor de toekomst inzetbaar en betaalbaar te houden. Daarvoor worden vanuit verschillende domeinen en met verschillende externe partijen regionaal coalities gesloten om met gezamenlijk inzet de beweging ‘naar de voorkant’ verder te brengen.
GALA en IZA
In 2026 werken we regionaal en lokaal verder aan het GALA en het IZA. Met het IZA wordt er regionaal geprobeerd om betere zorg dichterbij de inwoners te organiseren. We werken binnen het GALA aan acht thema's welke werken aan preventie en als doel hebben om gezonde inwoners zo lang mogelijk gezond te houden. Recent is bekend geworden dat er voor 2026 een korting geldt van 10% op de structurele thema's. Het huidige GALA loopt t/m 2026.
AZWA
Naast het GALA en het IZA is er in 2025 een AZWA (Aanvullende Zorg- en Welzijnsakkoord) gesloten met afspraken over personeelstekorten, passende zorg, wachtlijsten, administratieve lasten, gegevensuitwisselingen en kunstmatige intelligente. Wat het AZWA voor 2026 inhoudelijk gaat betekenen voor de gemeente wordt nog concreet uitgewerkt.
Publieke Gezondheid - Wet integrale suïcide preventie
De Wet integrale suïcide preventie verplicht gemeenten om lokaal suïcide preventiebeleid uit te werken. De structurele werkzaamheden zullen bij de meeste gemeenten in ieder geval bestaan uit:
• Onderhouden en waar mogelijk uitbreiden van netwerk brede samenwerking;
• Voorlichting en aanbieden van trainingen;
• Monitoren van de uitvoering en bijsturen van het suïcide preventiebeleid;
• Organiseren van bewustwordingscampagnes.
Daarbij heeft een gemeente de keuze om zelf actief regie te voeren en de aanpak te coördineren of om deze taak te beleggen bij de GGD of een andere organisatie.
Brede Toegang
De gemeente Dalfsen werkt samen met de voorveldorganisaties Saam Welzijn, De Kern, Mee Samen, Bibliotheek Dalfsen en de GGD IJsselland aan de Brede Toegang. Daarin wordt gezamenlijk gewerkt aan het verankeren van de toegang in de preventieve voorzieningen, waardoor inwoners snel en vakkundig op de juiste plek worden geholpen. In elke kern zijn hiervoor fysieke infopunten aanwezig. In 2025 is gewerkt aan het versterken van de digitale informatievoorziening en aan het herijken van kaders voor de Brede Toegang. In 2026 wordt, in gezamenlijkheid, verder invulling gegeven aan de Brede Toegang.
Sterke lokale teams
De komende jaren wordt er vanuit de 'Lokale Hervormingsagenda' gewerkt aan sterke lokale teams. Zowel vanuit Jeugd als Wmo wordt er geïnvesteerd in de kennis en vaardigheden van consulenten. Landelijke ontwikkelingen vragen namelijk om een andere werkwijze. Aandachtspunten zijn het versterken van de casusregie, meer systeemgericht werken en meer hulp aan de voorkant ter voorkoming van zwaardere inzet en escalatie aan de achterkant. Daarnaast vindt er uitbreiding plaats van de jeugdondersteuner. De aangevraagde middelen worden verdeeld over de Wmo en Jeugd.
Kwaliteitskompas
Met voorveldorganisaties Saam Welzijn, De Kern, Mee Samen, Bibliotheek Dalfsen en de GGD IJsselland werken we sinds 2024 samen aan het behalen van maatschappelijke resultaten. Dit gebeurt in werkgroepen middels de methodiek van het kwaliteitskompas. Op uitvoeringsniveau wordt gemonitord op effect, bereik en tevredenheid van lokale inzet. In 2026 wordt hier aan verder gewerkt.
Centrum Seksueel Geweld
Het Centrum Seksueel Geweld, onderdeel van Veilig Thuis, ziet de afgelopen jaren een sterke toename in het aantal meldingen. Binnen de huidige subsidie is er op lange termijn onvoldoende ruimte om al deze meldingen op te pakken. In 2026 wordt onderzocht hoe dit (gedeeltelijk) bijgestuurd kan worden.
Wmo
We zien een blijvende stijgende vraag vanuit de Wmo, die wordt veroorzaakt door:
- Vergrijzing, dit raakt Dalfsen zwaarder vanwege de dubbele vergrijzing (relatief meer 65+'ers dan in andere gemeenten);
- Het landelijke stijgende aantal inwoners met progressieve neurologische aandoeningen (bijv. Parkinson, dementie, ALS), waardoor de zorgzwaarte van de in te zetten zorg toeneemt;
- Moeizame toeleiding naar de Wlz en GGZ door een tekort aan GGZ plekken en plekken in de intramurale zorg. In de tussenliggende periode ontstaat extra druk op de Wmo;
- Langer thuis wonen leidt tot meer woningaanpassingen en extra aanvragen tot hulp bij het huishouden.
Daarnaast is het wetsvoorstel voor een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) controversieel verklaard. Dit betekent dat de invoering van deze wet niet meer mogelijk is per 1-1-2027 en zal worden uitgesteld tot minimaal 1-1-2028. Dit heeft gevolgen voor de verwachte inkomsten vanuit de Wmo in 2027 e.v.. Momenteel is nog onduidelijk of gemeenten hiervoor worden gecompenseerd. In de meicirculaire 2026 wordt hierover meer duidelijkheid verwacht.
Tot slot is er in de mei circulaire 2025 een wijziging voor de Wmo aangekondigd omtrent de open-einde regeling. Achtergrond hiervoor is de vergrijzing: deze neemt al jaren toe waardoor de kosten van gemeenten aan Wmo uitgaven stijgen. Afgesproken is dat een nader te bepalen deel van de Wmo in de toekomst niet langer via de algemene uitkering van het gemeentefonds gaat maar via een aparte financiering. Tot op heden is er anno 2026 helaas nog geen duidelijkheid over deze aankomende wijziging.
Beschermd Thuis, Beschermd Wonen, Maatschappelijke Opvang
De komende jaren verwachten we een aantal ontwikkelingen op het gebied van deelname aan Beschermd Thuis, Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. We verwachten dat het aantal inwoners in Beschermd Thuis verdubbeld. Dit komt door een blijvend stagnerende instroom in Beschermd Wonen en de lokale realisatie van plekken Beschermd Thuis.
Omdat de invoering van het woonplaatsbeginsel is uitgesteld, verwachten we dat we pas vanaf 2027 kosten moeten maken voor Beschermd Wonen die enkel lokaal gefinancierd worden. We verwachten een nadeelregio te worden. Daarnaast verwachten we dat het aantal inwoners zonder volwaardige huisvesting toeneemt, en dat rekening gehouden moet worden met stijgende kosten voor maatschappelijke opvang.
Fusie GGD IJsselland en RSJ IJsselland
Het RSJ IJsselland gaat per 01-01-2026 op in de regeling GGD IJsselland. Dit houdt in dat RSJ-taken worden overgedragen aan GGD IJsselland. Taken van RSJ IJsselland binnen de GGD IJsselland worden belegd met behoud van de waardevolle elementen in de verhouding tussen gemeenten en RSJ IJsselland, met bovendien inhoudelijke en organisatorische synergievoordelen.